Op de website voedselanders.nl is een mooie kaart van Nederland te zien met daarop alle initiatieven van een korte keten. Als je aan de criteria voldoet kan je ook jouw korte keten erop zetten.
De initiatieven die je allemaal kan vinden op de ‘Korte Ketens Kaart‘ van voedsel vind je in onderstaande categorieën. De voorwaarden om opgenomen te kunnen worden in deze kaart van Nederland staan eronder.
Categorieën Korte Keten Kaart
Samenwerkende boeren die gezamenlijk een webshop beheren of uitgiftepunten bevoorraden of op een andere manier huishoudens in de eigen regio van dagelijkse boodschappen (m.n. groentes) voorzien.
Consumenten (groenteclubs, voedselcollectieven): Groepen huishoudens die gezamenlijk het initiatief hebben genomen om producten van boeren uit de regio te betrekken.
Boeren en consumenten gezamenlijk. Dat kan variëren van: enerzijds meedenken over het teeltplan en het salaris van de boer of meewerken op het land, of zelf je eigen eten plukken, tot anderzijds (minimaal ‘meedoen’): per seizoen betalen en je krijgt een tas bij de deur, of een CSA = community supported agriculture: gedeelde verantwoordelijkheid van producenten en consumenten. Op de kaart worden zelfoogst-tuinen (nog) niet genoemd, omdat daar per keer en per boodschap wordt betaald. Kijk zelf op www.pluktuinen.nl voor alle pluktuinen in Nederland.
Stadsbewoners: stadslandbouw Het begrip ‘stadslandbouw’ omvat zowel de productie van voedsel binnen de stad als voedselproductie langs de randen van de stad. Op de ‘Korte Ketens Kaart’ is nemen wij vooralsnog, uit praktische overwegingen, alleen stadslandbouw op, waar (ook) voedsel verkocht wordt.
Voedselbossen en permacultuur-tuinen, die nog niet zo lang bestaan en tijd nodig hebben om te groeien, dus (nog) geen producten verkopen.
Distributie via winkels en food hubs In deze categorie is er een glijdende schaal tussen bijvoorbeeld enerzijds een coöperatieve winkel’ zoals De Nieuwe Graanschuur (Amersfoort) of maalltijdboxen/diensten zoals Beebox.
Criteria korte keten kaart
- Nabijheid. In korte ketens is het belangrijk dat je weet wie je eten produceert, dat je een persoonlijke relatie met ze hebt, en dat ze liefst niet te ver weg wonen (bijv. binnen een straal van 40 km).
- Duurzaamheid. Dit kan door biologisch met certificaat te kopen, maar je kunt ook vertrouwen op de werkwijze van de boer of producent, want certificering is duur. Denk aan aspecten als geen gebruik van chemische middelen, producten uit het seizoen, herkomst van veevoeder, energieverbruik.
- Transparantie over de prijs die de boer krijgt: Hoeveel van de ‘consumenten-euro’ komt bij de boer terecht? Eis transparantie op dat gebied. In ‘the Food Hub’, Leuven staat het op de labels. Daar gaat tussen de 45 en 63% naar de boer, de rest naar transport , de winkel(ier) en naar BTW. Vergelijk dat met de standaard-situatie in Nederland: een LEI-onderzoek ‘Prijsvorming van Voedsel’ (2014, p. 9) laat zien dat tussen de 15% (brood) en 40% (eieren, als flinke uitschieter) gewoonlijk naar de Nederlandse boer gaat. Dat is te weinig. Hoe transparanter de prijs, hoe beter.
- Besluitvormingsmodel. Wie beslist? is het een democratisch of hiërarchisch gerund bedrijf? En waar blijft de winst? In een coöperatie zoals Beebox en Willem en Drees, die in 2016 gefuseerd zijn, onderhandelen consumenten en boeren over de prijs. Democratisch. De winst wordt geïnvesteerd in de coöperatie of in ‘groene’ projecten. In het andere uiterste gaat de winst naar aandeelhouders / investeerders.
- Geen of minimale verpakkingen.
Dus als jouw korte keten hieraan voldoet, schrijf je dan in en kom ook op de korte keten kaart te staan!